অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সন্মুখীন হোৱা মণিপুৰক নিৰ্মলা সীতাৰমনৰ বাজেটত কিয় আওকাণ কৰা হৈছে?

বিত্তমন্ত্ৰী নিৰ্মলা সীতাৰমণে দাখিল কৰা কেন্দ্ৰীয় বাজেট ২০২৫-২৬ হিংসাত্মক পৰিস্থিতিত আক্ৰান্ত মণিপুৰৰ বাবে হতাশাজনক। ৰাজ্যখনৰ অভূতপূৰ্ব অৰ্থনৈতিক পতন ৰোধ, চলি থকা মানৱীয় সংকটৰ মোকাবিলা আৰু দীৰ্ঘম্যাদী শান্তি আৰু উন্নয়নৰ ভেটি স্থাপনৰ বাবে বাজেটত তাৎক্ষণিক আৰু যথেষ্ট হস্তক্ষেপ কৰা উচিত আছিল।

আৰ্থিক সাহায্য আৰু সহায় বৃদ্ধিৰ লগতে এক ব্যাপক সাহায্য আৰু পুনৰুদ্ধাৰ পৰিকল্পনাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজন আছিল। মণিপুৰৰ ৰাইজে আশা কৰিছিল এক বিশেষ অৰ্থনৈতিক পেকেজৰ। ৰাজ্যখনৰ মানৱীয় আৰু অৰ্থনৈতিক সংকটৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ ই কম কাম কৰে।

দীৰ্ঘদিনীয়া সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ ফলত ব্যাপক জীৱন আৰু সম্পত্তিৰ ক্ষতি, বৃহৎ পৰিসৰৰ বলপূৰ্বক স্থানচ্যুতি আৰু অৰ্থনৈতিক মন্দাৱস্থাৰ সৃষ্টি হৈছে। মণিপুৰত অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপৰ তীব্ৰ হ্ৰাস, মুদ্ৰাস্ফীতি বৃদ্ধি, নিবনুৱা সমস্যা বৃদ্ধি আৰু আয় হ্ৰাসে পৰিয়ালসমূহক গভীৰ আৰ্থিক সংকটৰ মাজলৈ ঠেলি দিছে। ৰাজ্যৰ অৰ্থনীতিৰ এক প্ৰধান চালক ব্যক্তিগত খণ্ড বিশেষকৈ এম এছ এম ইয়ে সৰ্বাধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে। হিংসা অব্যাহত থকাৰ লগে লগে ৰাজ্যৰ উৎপাদনশীল ভিত্তিৰ অৱনতি ঘটিছে।

বাজেটত মণিপুৰৰ বাবে ব্যয়ৰ যথেষ্ট কৰ্তনৰ কথা পোহৰলৈ আহিছে। মুঠ ব্যয়ৰ সংশোধিত অনুমান হৈছে ₹৪৭.১৬ লাখ কোটি, ইয়াৰে মূলধনী ব্যয় ১০.১৮ লাখ কোটি টকা। ২০২৪-২৫ চনৰ বাবে প্ৰথমতে পৰিকল্পিত ₹৪৮.২ লাখ কোটি টকাৰ তুলনাত এয়া ১ লাখ কোটি টকা কম। ইয়াৰ উপৰিও কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতা কৰা সকলো আঁচনিতে প্ৰকৃত ব্যয় ৩.৪ লাখ কোটি টকা হ্ৰাস পাইছে। এমএনৰেগাৰ বাবে ₹৭৫,০০০ কোটি আবণ্টন যোৱা বছৰৰ প্ৰকৃত ব্যয়তকৈ কম। মণিপুৰত বছৰি গড় কৰ্মদিনৰ সংখ্যা মাত্ৰ ৩৫ লৈ হ্ৰাস পাইছে, যিটো বাধ্যতামূলক ১০০ দিনতকৈ বহু কম। গ্ৰাম্য আৰু কৃষি শ্ৰমিকৰ জীৱনৰেখা হিচাপে এমএনৰেগাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাক লক্ষ্য কৰিলে এই কৰ্তনে তেওঁলোকৰ ক্ৰয় ক্ষমতা আৰু অধিক হ্ৰাস কৰিব।

বিত্তমন্ত্ৰীয়ে আন বহু কৰ্তন কৰিছে। যোৱা বছৰৰ বাজেটত সংখ্যালঘু পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ বাজেট ₹৩,১৮৩.২৪ কোটিৰ অনুমানৰ তুলনাত সামান্য বৃদ্ধি পাইছে। এতিয়া ঘোষণা কৰা হৈছে ₹3,350 কোটি আবণ্টন। কিন্তু সংখ্যালঘুসকলৰ শিক্ষা সৱলীকৰণৰ বাজেট আধাতকৈ অধিক কৰ্তন কৰি যোৱা বছৰৰ ১,৫৭৫.৭২ কোটি টকাৰ তুলনাত ৬৭৮.০৩ কোটি টকালৈ হ্ৰাস পাইছে।

কেন্দ্ৰীয় বাজেটত সংখ্যালঘু আৰু জনজাতীয় সম্প্ৰদায়ৰ বাবে মূল শৈক্ষিক সাহায্য আঁচনিসমূহত কঠোৰ কৰ্তন কৰা হৈছে, কিছুমান মূল কাৰ্যসূচীত ৯৯.৯৯% পৰ্যন্ত কৰ্তন দেখা গৈছে।

জনজাতীয় উচ্চ শিক্ষাৰ মূল শিলাস্তম্ভ কাৰ্যসূচী অনুসূচিত জনজাতি (এছ টি) ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় ফেল’শ্বিপ আৰু বৃত্তি প্ৰায় বিলুপ্ত কৰা হৈছে। এই আঁচনিৰ বাজেট ২৪০ কোটি ₹ৰ পৰা মাত্ৰ ₹০.০২ কোটিলৈ হ্ৰাস কৰা হৈছে, যিটোৱে ৯৯.৯৯% কৰ্তনক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।

একেদৰে অনুসূচিত জাতিৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীকে ধৰি প্ৰান্তীয় লোকসকলক বিদেশত অধ্যয়ন কৰিবলৈ সক্ষম কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় বিদেশী বৃত্তি আঁচনিখনো ৯৯.৮% কৰ্তন কৰা হৈছে, ইয়াৰ আবণ্টন ৬ কোটি ₹ৰ পৰা মাত্ৰ ₹০.০১ কোটি Is. সংখ্যালঘু বৃত্তি কাৰ্যসূচীও ভয়ংকৰভাৱে কৰ্তন কৰা হৈছে। প্ৰি-মেট্ৰিক বৃত্তি আঁচনিৰ বাজেট ৩২৬.১৬ কোটিৰ পৰা ৯০ কোটিলৈ ৭২.৪% কৰ্তন কৰা হৈছে। উচ্চতৰ মাধ্যমিক আৰু মহাবিদ্যালয় শিক্ষাক সমৰ্থন কৰা মেট্ৰিকৰ পিছৰ বৃত্তি ৬৯.৯% কৰ্তন কৰা হৈছে, ইয়াৰ আবণ্টন ১,১৪৫.৩৮ কোটি টকাৰ পৰা ৩৪৩.৯১ কোটি টকালৈ হ্ৰাস পাইছে।

ALSO READ: জি এছ টি সংগ্ৰহৰ প্ৰতিবেদনঃ পঞ্জাবে আচৰিত কাম কৰিলে, জি এছ টি সংগ্ৰহৰ ক্ষেত্ৰত বহু ৰাজ্যতকৈ আগবাঢ়িল

আনকি পেছাদাৰী শিক্ষাৰ সহায়কো ৰেহাই দিয়া হোৱা নাই। পেছাদাৰী আৰু কাৰিকৰী পাঠ্যক্ৰমৰ বাবে মেৰিট-কম-মিনছ বৃত্তি ৪২.৬% কৰ্তন কৰা হৈছে, বাজেট ৩৩.৮০ কোটিৰ পৰা ১৯.৪১ কোটি ₹লৈ হ্ৰাস পাইছে। বিদেশত অধ্যয়নৰ বাবে শিক্ষামূলক ঋণৰ সুত ৰাজসাহায্যৰ আঁচনিখনত ইয়াৰ আবণ্টন প্ৰায় আধা হ্ৰাস পাব, যিটো ১৫.৩০ কোটি ₹ৰ পৰা ৮.১৬ কোটি ₹লৈ ৪৬.৬% হ্ৰাস পাব।

সংখ্যালঘু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে মৌলানা আজাদ ৰাষ্ট্ৰীয় ফেল’শ্বিপত তুলনামূলকভাৱে কম ৪.৯% কৰ্তন দেখা গৈছে, ইয়াৰ আবণ্টন ৪৫.০৮ কোটিৰ পৰা ৪২.৮৪ কোটি টকালৈ হ্ৰাস পাইছে। কিন্তু সংখ্যালঘুৰ বাবে মাদ্ৰাছা আৰু শিক্ষা আঁচনি কাৰ্যকৰীভাৱে বন্ধ কৰি দিয়া হৈছে, য’ত ৯৯.৫% কৰ্তন কৰা হৈছে ₹২ কোটিৰ পৰা ₹০.০১ কোটিলৈ।

সংখ্যালঘুসকলৰ বাবে বিনামূলীয়া প্ৰশিক্ষক আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত আঁচনিসমূহ প্ৰথমতে ১০ কোটি টকাৰ পৰা ৩.৫ কোটি টকালৈ ৬৫% কৰ্তন কৰা হৈছিল যদিও পিছলৈ এই সিদ্ধান্ত উলটি দিয়া হৈছিল আৰু মূল আবণ্টন ১০ কোটি ₹ অক্ষত অৱস্থাত ৰখা হৈছিল।