২০২৫ চনৰ বাজেটত খেতি, চাকৰি আৰু বাণিজ্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হ’বনে?

বিত্তমন্ত্ৰী নিৰ্মলা সীতাৰমণৰ বাবে জেএটি ২০২৫-২৬ এক কঠিন প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে কাৰণ মন্থৰ অৰ্থনীতিৰ উদ্বেগৰ মাজতে মুদ্ৰাস্ফীতি ৰোধ কৰা, খৰচ বৃদ্ধি কৰা, ব্যক্তিগত বিনিয়োগক উৎসাহিত কৰা আৰু ভাৰতৰ বৃদ্ধিৰ দিশত আগবাঢ়ি যোৱাৰ দৰে মূল বিষয়সমূহৰ সৈতে যুঁজিবলগীয়া হৈছে।

বিশ্বৰ ক্ষেত্ৰতো তেওঁলোকে নৱনিৰ্বাচিত আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ড’নাল্ড ট্ৰাম্পৰ নীতিৰ পৰা সম্ভাৱ্য অৰ্থনৈতিক হেডৱিণ্ডৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিব লাগিব, যাৰ ফলত পেট্ৰ’লৰ দাম বৃদ্ধি আৰু ডলাৰ শক্তিশালী হ’ব পাৰে। ইয়াৰ ফলত ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক জটিলতাও বৃদ্ধি পাব পাৰে।

ঘৰুৱাভাৱে নগৰীয়া ব্যৱহাৰ—যিটো দীৰ্ঘদিন ধৰি বৃদ্ধিৰ নিৰ্ভৰযোগ্য চালক—দুৰ্বল হৈছে, আৰু ব্যক্তিগত বিনিয়োগ দুৰ্বল হৈয়েই আছে। ভাৰতৰ বৃদ্ধিৰ হাৰ দুবছৰৰ নিম্নতম ৫.৪ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে। ২০২৪-২৫ চনৰ বাৰ্ষিক বৃদ্ধিৰ প্ৰক্ষেপণ ৬.৪ শতাংশ, যিটো ২০২৩-২৪ চনৰ ৮.২ শতাংশৰ তুলনাত তীব্ৰ হ্ৰাস। তথাপিও ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে আশাবাদী হৈ আছে আৰু দেশৰ গাঁথনিগত বৃদ্ধিৰ কাৰকসমূহ অক্ষত অৱস্থাত থাকিবলৈ জোৰ দিছে। লগতে গ্ৰাম্য অৰ্থনীতি আৰু কৃষি খণ্ডত তৎকালীন মনোযোগৰ প্ৰয়োজন।

ভাৰতীয় কৃষিয়ে বৃদ্ধি পোৱা জনসংখ্যা, সংকুচিত হোৱা ভূমি সম্পদ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, বৃদ্ধি পোৱা পুষ্টিৰ চাহিদা, শ্ৰমিকৰ নাটনি, যান্ত্ৰিকীকৰণ, মূল্য নিৰ্ধাৰণৰ দ্বিধাদ্বন্দ্ব আৰু পৰিৱেশৰ চিন্তাকে ধৰি অসংখ্য প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে। এই কাৰকসমূহৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাটো সৰ্বাংগীন আৰু বহনক্ষম উন্নয়ন লাভৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ হ’ব। গ্ৰাম্য আয় বৃদ্ধি আৰু মুদ্ৰাস্ফীতি ৰোধ কৰাৰ লক্ষ্যৰে নতুন বাজেটত কৃষি ব্যয় ১৫ শতাংশ বৃদ্ধি কৰি ২০ বিলিয়ন ডলাৰ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। এই পুঁজিত উচ্চ উৎপাদনক্ষম শস্যৰ উন্নয়ন, সংৰক্ষণ আৰু যোগান শৃংখলৰ আন্তঃগাঁথনি বৃদ্ধি আৰু দালি, তৈলবীজ, শাক-পাচলি আৰু দুগ্ধ উৎপাদনৰ প্ৰসাৰক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব।

কিন্তু ইয়াৰ তাৎক্ষণিক প্ৰভাৱ অনিশ্চিত হৈ আছে, কিয়নো এই পদক্ষেপসমূহৰ বহুতেই ফলাফল দিবলৈ সময় লাগে। কৃষি ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ মেৰুদণ্ড হৈয়েই আছে, যাৰ বাবে উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি, স্থিতিস্থাপকতা গঢ়ি তোলা আৰু ক্ষুদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় কৃষকৰ বাবে বিকল্প আয়ৰ উৎস সৃষ্টিৰ বাবে লক্ষ্যভিত্তিক হস্তক্ষেপৰ প্ৰয়োজন।

খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ (FAO) প্ৰতিবেদন, আঞ্চলিক অভাৰভিউ অৱ ফুড ছিকিউৰিটি এণ্ড নিউট্ৰিচন ২০২৩ত দেখা গৈছে যে ২০২১ চনত ৭৪.১ শতাংশ ভাৰতীয়ই স্বাস্থ্যসন্মত খাদ্য গ্ৰহণ কৰিব পৰা নাছিল, যিটো ২০২০ চনত ৭৬.২ শতাংশৰ তুলনাত সামান্য উন্নতি হৈছে। কিন্তু ২০২৪-২৫ চনৰ বাজেটত এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সীমিত অগ্ৰগতি লাভ কৰা হৈছে।

আৰ বি আইৰ ৰাজ্যপাল সঞ্জয় মালহোত্ৰাই দ্বি-বাৰ্ষিক প্ৰতিবেদনত আশা প্ৰকাশ কৰে যে বিশ্বৰ অনিশ্চয়তাৰ মাজতো চলিত বিত্তীয় বৰ্ষৰ শেষৰ ফালে ভাৰতৰ অৰ্থনীতিয়ে পুনৰ গতি লাভ কৰিব।

এন এছ এছ অ’ৰ শেহতীয়া ঘৰুৱা খৰচৰ সমীক্ষাত গ্ৰাম্য আৰু চহৰীয়া আয়ৰ বহল বৈষম্যৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হৈছে। ইয়াত গড় গ্ৰাম্য এমপিচিই (মাহেকীয়া জনমূৰি উপভোগ ব্যয়) চহৰীয়া এমপিচিইৰ মাত্ৰ ৫৮ শতাংশ। শেহতীয়া বছৰবোৰত গ্ৰাম্য আয় বৃদ্ধিৰ লক্ষ্যৰে সংস্কাৰ ৰূপায়ণ কৰা হৈছে যদিও অগ্ৰগতি লেহেমীয়া হৈছে।

যোৱা পাঁচ বছৰত চৰকাৰে মুঠ বাজেট ব্যয়ৰ গড়ে ৩ শতাংশ কৃষি, মীন, পশুপালন আৰু দুগ্ধ মন্ত্ৰালয়লৈ আবণ্টন দিছে, যিয়ে অধিক শক্তিশালী সমৰ্থনৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। কৃষকসকলে এতিয়াও সৰু আৰু খণ্ডিত ভূমিৰ অধিকাৰ, যান্ত্ৰিকীকৰণ গ্ৰহণ নকৰা, জলসিঞ্চনৰ অপৰ্যাপ্ত সুবিধাৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে। ভাৰতত কৃষকসকলে সন্মুখীন হোৱা কিছুমান প্ৰধান সমস্যাৰ ভিতৰত মাটিৰ উৰ্বৰতা হ্ৰাস পোৱা আৰু শস্য বীমা আঁচনিৰ অপৰ্যাপ্ত সুবিধাও অন্তৰ্ভুক্ত। কৃষক জনসংখ্যাৰ ৮২ শতাংশ গঠন কৰা ক্ষুদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় কৃষকসকলে জীৱিকাৰ বাবে কৃষিৰ ওপৰত বহু পৰিমাণে নিৰ্ভৰশীল।

ALSO READ: केनरा बेंकनि थामथि थाखोनि खामायनाय: मुलाम्फाया 12 जौखोन्दो बांदों नाथाय सेयारफोरा खमायदों

কৃষি বন, পশুপালন আৰু মীনপালনৰ দৰে সংশ্লিষ্ট কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে পুঁজি সম্প্ৰসাৰণে অতি প্ৰয়োজনীয় অতিৰিক্ত আয়ৰ ধাৰা প্ৰদান কৰিব পাৰে। গৰু পালন, হাঁহ-কুকুৰা, ভেড়া পালন আৰু চিংৰা পালনকে ধৰি ক্ষুদ্ৰ মীন পালনত বিনিয়োগে গ্ৰাম্য আয়ত যথেষ্ট অৰিহণা যোগাব পাৰে। জৈৱিক সাৰ উৎপাদনৰ বাবে বাজেটৰ সমৰ্থন বৃদ্ধি, গৰুৰ গোবৰৰ দৰে সম্পদৰ ব্যৱহাৰে কৃষি সামগ্ৰীৰ ক্ষেত্ৰত আত্মনিৰ্ভৰশীলতাক প্ৰসাৰিত কৰিব। আনহাতে ৰাসায়নিক সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস পাব, যিটো চৰকাৰৰ লক্ষ্য। এই কথা কোৱাটো সহজ কিন্তু ইউৰিয়া আৰু ডি এ পি, নাইট্ৰজেন, ফছফেট, পটাছৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাটো নিজস্ব সমস্যা, ইয়াৰে বেছিভাগেই আমদানি কৰা হয়।

মূল্যবৃদ্ধিৰ পিছতো চৰকাৰে প্ৰতি টন ডি এ পি ৩৮৫০ টকা ৰাজসাহায্য ঘোষণা কৰাৰ লগতে ৫০ কেজিৰ বেগ এটাৰ মূল মূল্য ২০০০ টকা হোৱাৰ পিছতো তিনি বছৰ পূৰ্বে ১৩৫০ টকাত স্থিৰ কৰি ৰাখিছে। ভাৰতৰ ৫৪ শতাংশ শ্ৰমিক শক্তি কৃষি কৰ্মত নিয়োজিত, কিন্তু ভাৰতৰ জিভিএত ইয়াৰ অৱদান ১৮ শতাংশ। ইয়াৰ দ্বাৰা এই খণ্ডত উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হৈছে। আই এম এফৰ এক গৱেষণা পত্ৰ অনুসৰি ভাৰতৰ কৃষিক্ষেত্ৰত শ্ৰম উৎপাদনশীলতা (পি পি পি এডজাষ্টেড) উন্নত কৃষিৰ গড় উৎপাদনশীলতাৰ মাত্ৰ ১২.২ শতাংশ।

অৰ্থনীতি আৰু উদীয়মান বজাৰত গড় উৎপাদনশীলতাৰ ৪৩ শতাংশ। কৃষকৰ সমস্যা সমাধান আৰু তেওঁলোকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰি দূৰৱৰ্তী অঞ্চলত নতুন প্ৰযুক্তি গ্ৰহণ, বিপণন আৰু পাৰিতোষিক মূল্য, এয়া এক সমস্যাত পৰিণত হৈছে। সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ কৃষিয়ে প্ৰকৃতিৰ ছলনাময়ীতাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছে। খাদ্য হৈছে এনে এক সামগ্ৰী যাৰ ওপৰত আমেৰিকাই দশক দশক ধৰি যথেষ্ট ৰাজসাহায্য দি আহিছে। ভাৰসাম্য সৃষ্টিৰ বাবে চৰকাৰে কিবা এটা কৰিব লাগিব। ঋণৰ বোজা অতি বেছি। পথকে ধৰি আন্তঃগাঁথনি বিনিয়োগে কৰ্প’ৰেটসকলক উপকৃত কৰিছে যদিও বৃদ্ধি পোৱা টোল আৰু ইনপুট খৰচে ভাৰতীয় কৃষিৰ ওপৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলাইছে।